Vilja fulltrúa neytenda í stjórn Úrvinnslusjóðs

Landvernd og Neytendasamtökin segja skjóta skökku við að atvinnulífið eigi að hafa meirihluta í stjórn Úrvinnslusjóðs, sem er eign ríkisins, og fjármagnaður af neytendum. Samtökin hafa sent sameiginlega umsögn við frumvarp umhverfisráðherra um Hringrásarhagkerfið (hollustuhætti og mengunarvarnir) og vilja fulltrúa neytenda í stjórn sjóðsins

Landvernd og Neytendasamtökin telja að þær lagabreytingar sem ráðherra leggur til séu að öðru leyti til mikilla bóta og mikilvægur liður í átt að hringrásarhagkerfi.

Úrvinnslusjóður er stofnun í eigu ríkisins sem sér um umsýslu úrvinnslugjalds og ráðstöfun gjaldsins. Ráðherra skipar sjö manna stjórn fjögur ár í senn. Formaður er skipaður án tilnefningar hinir sex stjórnarmenn eru skipaðir að fenginni tilnefningu Samtaka iðnaðarins, Samtaka verslunar og þjónustu, Félags atvinnurekenda, Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi og Sambandi íslenskra sveitarfélaga sem skipar tvo fulltrúa. 

Sjóðurinn er fjármagnaður með úrvinnslugjaldi sem lagt er í ríkissjóð. Hlutverk sjóðsins er „að skapa hagræn skilyrði fyrir endurnotkun og endurnýtingu úrgangs í þeim tilgangi að draga úr magni úrgangs sem fer til endanlegrar förgunar og tryggja viðeigandi förgun spilliefna“. 

Gjaldið sem fer í sjóðinn leggst á neytendur í landinu sem leggja þannig sitt að mörkum til að koma úrgangsmálum þjóðarinn í þokkalegt ástand. Þrátt fyrir þetta eiga neytendur ekki fulltrúa í stjórn Úrvinnslusjóðs, sjóði sem þeir fjármagna með innkaupum sínum og neyslu.

Úrvinnslusjóður leikur lykilhlutverk í því hvernig Íslendingum tekst að koma hringrásarhagkerfinu á. Hringrásarhagkerfið er lykill að sjálfbærri þróun, heilnæmu umhverfi og óspilltri náttúru. Í landinu starfa fjölmörg samtök sem hafa þetta sem markmið í starfsemi sinni. Þrátt fyrir þetta eiga þau engan fulltrúa í stjórn sjóðsins.

Samtökin gera ekki athugasemdir við að sveitarfélögin eigi tvo fulltrúa í stjórn Úrvinnslusjóðs. Þá leikur atvinnulífið vissulega mikilvægt hlutverk í hringrásarkerfinu. Úrvinnslusjóður er hins vegar eign ríkisins, ekki atvinnulífsins, og fjármagnaður með framlögum í fjárlögum. Reynslan sýnir að veita þarf atvinnulífinu aðhald og leiðsögn ef vel á að takast til í umhverfismálum. Úrvinnslusjóður er hluti af því aðhaldi sem atvinnulífið þarf nauðsynlega á að halda. Það skýtur því skökku við að atvinnulífið skuli hafa meirihluta í stjórn sjóðsins, sjóðs sem er eign ríkisins.

Samtökin hafa því farið fram á að bæði samtök neytenda og umhverfis- og náttúruverndar eigi sinn hvorn fulltrúa í stjórn Úrvinnslusjóðs svo þeim sjónarmiðum sem þessi samtök standa fyrir sé haldið til haga við ákvörðunartöku í stjórn sjóðsins.